Zambiaanse schuld op de top van Parijs, een nieuw mondiaal financieel pact
Risico op overmatige schuldenlast en wanbetaling in Zambia
De Covid-19-crisis bracht opnieuw de kwetsbaarheid van de overheidsfinanciën in opkomende en ontwikkelingslanden, wat leidde tot een explosie van de staatsschuld. De stijgende overheidsschuld heeft geleid tot een verhoogd risico op een te hoge schuldenlast en, op de lange termijn, op wanbetaling, zoals in het geval van Zambia.
Dit was al voorspeld door de Verenigde Naties in zijn recensie van de Economische Commissie voor Afrika. De herstructurering van de buitenlandse schuld zou de schuldenlast van de meeste Afrikaanse landen met een zware schuldenlast aanzienlijk kunnen verminderen, aangezien het een groot percentage van de staatsschuld vormt (IMF, 2021a; Wereldbank, 2021).
De Covid-19-pandemie, de oorlog in Oekraïne en de negatieve gevolgen daarvan hebben de fiscale en budgettaire ruimte van veel landen verkleind. Dit heeft hun vermogen aangetast om de toegang van mensen tot financiering te financieren sociale basisvoorzieningen.
Top van Parijs stelt oplossingen voor
Op de G20-top en aan het einde van een COP27 met gemengde resultaten, is deze top, aangekondigd door president Macron, in overeenstemming met het Bridgetown-initiatief. Het heeft tot doel oplossingen voor te stellen voor financiële kwesties die verder gaan dan het klimaatprobleem, inclusief toegang tot gezondheidszorg en strijd tegen armoede.
De top had vier hoofddoelstellingen, waaronder:
- herstel van de begrotingsruimte voor landen die op korte termijn in moeilijkheden verkeren, vooral degenen met de meeste schulden;
- bevordering van de ontwikkeling van de particuliere sector in lage-inkomenslanden;
- investeringen stimuleren in 'groene' infrastructuur voor de ecologische transitie van landen;
- innovatieve financiering mobiliseren voor landen die kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.
De overeenkomst, die als model moet dienen voor andere Afrikaanse landen, komt tot stand na de onderhandelingen tussen het Westen en China, de belangrijkste schuldeiser van Zambia.
Op donderdag 22 juni is in Parijs een akkoord over de herstructurering van de schuld van Zambia gepresenteerd
Dat kondigde de Franse president Emmanuel Macron aan tijdens een diner in het Elysée-paleis, dat staatshoofden ontving er was een compromis bereikt na onderhandelingen onder toezicht van de Club van Parijs, een informele groep publieke schuldeisers.
In 2020 werd Zambia het eerste land op het Afrikaanse continent sinds het begin van de Covid-19-pandemie dat zijn buitenlandse schuld niet kon aflossen. Het land heeft hulp gezocht om zijn schuld te herstructureren via een G20-mechanisme onder gezamenlijk voorzitterschap van Parijs en Peking, maar tot nu toe heeft dit geen overtuigende resultaten opgeleverd.
In april spraken VN-experts hun bezorgdheid uit over de vertraging bij het bereiken van een akkoord over de herstructurering van de schuld van Zambia en de negatieve gevolgen voor de levens van de bevolking. Aan het einde van 2021, de Zuid-Afrikaanse landen buitenlandse schuld bedroeg meer dan 17 miljard, waarvan een derde verschuldigd was aan China. In augustus 2022 verkreeg Zambia een verlengde kredietlijn van 1.3 miljard dollar voor 38 maanden van het Internationaal Monetair Fonds (IMF).
Tijdens een bezoek aan Parijs in mei had de Zambiaanse president de gelegenheid zijn Franse ambtgenoot te ontmoeten. Een bijeenkomst uitsluitend gewijd aan economische kwesties in de aanloop naar de top voor een nieuw financieel pact. Parijs beloofde het Zambiaanse schuldsaneringsprogramma te voltooien met het oog op een nieuw wereldwijd financieel pact. In Zambia, werd deze verklaring begroet grote opluchting, aldus de Zambiaanse minister van Buitenlandse Zaken en Internationale Samenwerking, geciteerd door de Lusaka tijden. Dat had zakenman Hakainde Hichilema, die in augustus 2021 aan de macht kwam, beloofd economisch herstel, het uitbannen van corruptie en het rendement van investeerders.
Met een bevolking van bijna 20 miljoen inwoners is Zambia de op een na grootste koperproducent ter wereld en is het na het uitbreken van de pandemie in gebreke gebleven. Op donderdag 22 juni stemde China, beschouwd als de grootste schuldeiser van dit Zuid-Afrikaanse land, ermee in om 6.3 miljard dollar aan Zambiaanse schuld te herstructureren.
![a new global financing pact (1)]()
Maar wat is schuldsanering en hoe werkt het?
Maar wat is schuldsanering en hoe werkt het?Schuldsanering kent doorgaans drie vormen, of het nu gaat om het verlengen van looptijden, het verlagen van de rentelasten of het gedeeltelijk kwijtschelden van een schuldbedrag; de verschillende opties kunnen tegelijkertijd of afzonderlijk worden overwogen en kunnen voor of na een wanbetaling plaatsvinden. Herstructureren is echter het meest effectief als het wordt uitgevoerd voordat de bank in gebreke blijft.
De eerste optie zou herstructurering te vergemakkelijken door collectieve actieclausules, waarbij de diversiteit van schuldeisers en de hoge mate van ondoorzichtigheid rond de feitelijke schuldenlast van sommige landen en hun toezeggingen aan schuldeisers belangrijke obstakels vormen voor de uitvoering van herstructureringsprocessen.
De tweede optie zou initiatieven uit te voeren, zoals die onlangs zijn ondernomen door de G20 en het IMF, om het multilaterale kader voor herstructurering te verbeteren om voor meer transparantie te zorgen.
De derde optie is om landen aan te moedigen meer transparantie aan de dag te leggen, zodat zij kunnen profiteren van vroegtijdige hulp en andere vormen van hulp.
De rol van de internationale financiële instellingen zou dus moeten zijn om de herstructurering van de buitenlandse schuld te begeleiden, zorgen voor zorgvuldigheid en coördinatie, adequate technische bijstand verlenen en de deelname van schuldeisers uit de particuliere sector vergemakkelijken door tijdig informatie uit te wisselen over het vermogen van landen om hun schuld terug te betalen volgens de voorgestelde herstructureringsovereenkomsten.
Herstructureren is geen langetermijnoplossing voor het probleem van de buitenlandse schuld
Afrikaanse landen hebben steeds meer te maken met een 'politiek-economische onevenwichtigheid'. Deze onevenwichtigheid wordt over het algemeen veroorzaakt door de wens om democratie te bevorderen, die machthebbers aanmoedigt om te veel uit te geven en te weinig te belasten. Deze onbalans leidt altijd tot chronische overmatige schuldenlast. Totdat deze onevenwichtigheid adequaat en effectief wordt aangepakt, zal schuldsanering waarschijnlijk een langetermijnkenmerk blijven van het ontwikkelingsproces in Afrikaanse landen. Landen moeten daarom de bronnen van hun kwetsbaarheid beter beheersen.
Lees ook
COP27, Afrikaanse bisschoppen roepen op tot klimaatherstel voor kwetsbare gemeenschappen
COP27, religieuze leiders benadrukken correlatie tussen klimaatverandering en humanitaire crises
Senegal: naar ecologische mobiliteit in de hoofdstad Dakar
Nigeria loopt voorop met elektrische auto's
Een prachtig land waar mensen overleven