Świętych Dnia 2 stycznia: Świętych Bazyliusza Wielkiego i Grzegorza z Nazjanzu

By Alessia Salani On Jan 2, 2023

Dwóch świętych, których za życia połączyła głęboka przyjaźń i których wspomnienie liturgiczne przypada na ten sam dzień: św. Bazyliusza i św. Grzegorza z Nazjanzu, obchodzimy 2 stycznia.

Basilius i Gregory, Rodzina Świętych

Św. Bazyliusz, urodzony w Cezarei w 329 r., należał do rodziny świętych: jego siostra Makryna i bracia Piotr, biskup Sebasty, i Grzegorz z Nyssy również zostali wyniesieni do chwały ołtarzy.

Młody Bazyliusz otrzymał od ojca pierwsze podstawy doktryny chrześcijańskiej i kontynuował studia najpierw w Konstantynopolu, a następnie w Atenach.

Jednocześnie podjął studia retoryczne, rozpoczynając błyskotliwą karierę, którą wkrótce postanowił porzucić, aby podążać za swoim prawdziwym powołaniem, dążeniem do życia w ciszy, samotności i modlitwie.

Dużo podróżował, najpierw do Pontu, potem do Egiptu, Palestyny i Syrii, pociągany życiem mnichów i pustelników.

Po powrocie do Pontu spotkał kolegę ze studiów, którego poznał w Atenach, Grzegorza z Nazjanzu, i wraz z nim założył małą wspólnotę monastyczną, opartą na zasadach, które Bazyliusz wypracował podczas doświadczeń zdobytych podczas podróży.

Bazyliusz i Grzegorz przeciw arianizmowi

Tymczasem w Cezarei zyskiwała na popularności nowa doktryna, oparta na nauczaniu Ariusza, potępionego już jako heretyk przez Sobór Nicejski w 325 r.

Arianizm jednak, także dzięki wsparciu wschodniego cesarza Walensa, zaczął szybko rozprzestrzeniać się w Syrii i Palestynie.

Basilius opuścił spokój i bezpieczeństwo swojej pustelni, dotarł do Cezarei, został wyświęcony na prezbitera, a następnie na biskupa i rozpoczął nieustępliwą walkę z nową herezją, do tego stopnia, że za życia zasłużył sobie na tytuł „Magnusa”.

Jego walka toczyła się nie tylko na poziomie doktrynalnym, ale także charytatywnym; do arian, którzy twierdzili, że nie krzywdzili nikogo broniąc tego, co było ich własnością, odpowiedział:

„Co tak naprawdę należy do ciebie? Od kogo otrzymałeś to, co mówisz, że jest twoje? Gdyby każdy zadowalał się tym, co niezbędne, a bliźniemu oddawał to, co zbędne, nie byłoby już biednych”.

Założył też na obrzeżach miasta cytadelę dobroczynności zwaną Basiliade, w skład której wchodziły sierocińce, szpitale i przytułki. W międzyczasie cesarz Teodozjusz, następca Walensa, wspierał także dzieło Bazylego, któremu udało się doprowadzić do pokonania herezji przed śmiercią w 389 r., w wieku prawie sześćdziesięciu lat.

Basilius, przyjaciel na całe życie

Grzegorz z Nazjanzu miał również siostrę Gorgonię i brata Cezariusza, którzy byli święci.

Był synem prezbitera iw Atenach, gdzie studiował, spotkał Bazyliusza, z którym łączyła go głęboka przyjaźń iz którym dzielił pustelnię w Kapadocji.

On jednak również musiał opuścić ten spokój, aby pomóc swym starszym już rodzicom.

W szczególności jego ojciec chciał go u swego boku w prezbiterium w Nazjanzu, ale Grzegorz, który dał się przekonać, żałował swojego wyboru i ponownie szukał schronienia u Bazyliusza.

Bazyliusz przekonał go jednak, by wrócił do ojca, by doradzić mu w trudnym zarządzaniu kościołem w Nazjanzu.

Później Grzegorz został wysłany przez cesarza Teodozjusza do Konstantynopola z zadaniem zwalczania szerzenia się herezji ariańskiej.

Powitany po przybyciu przez tłum, Grzegorz pozostał poza murami Konstantynopola w małym kościele, który poświęcił Zmartwychwstaniu.

Dzięki swojej elokwencji i solidności swojej doktryny, ale przede wszystkim dzięki przykładnemu życiu, Grzegorz przywrócił miastu ortodoksję.

Mimo to, wbrew sprzeciwowi frakcji, nie został biskupem Konstantynopola, a opuszczając miasto, któremu z niezliczonymi wysiłkami poświęcił życie, wygłosił długą, wzruszającą mowę pożegnalną.

Wracając do Nazjanzu, poświęcił się przede wszystkim pisaniu i pozostawił po sobie obfity zbiór wierszy o charakterze duchowym: „Wszystko jest trudem dla śmiertelników – pisał – wszystko jest szyderstwem, cieniem, pozorem.

A to, że wszystko jest nietrwałe, Słowo, które nas stworzyło, jest zasługą Twojej mądrości, abyśmy nauczyli się zwracać naszą miłość ku temu, co trwałe i mocne”.