Kerstmis 2023 – Homilie in Varignano/Viareggio
Een onderzoek naar de drievoudige viering van Kerstmis: nacht, zonsopgang en dag – een reis naar het hart van de kerstliturgie
De liturgie van Kerstmis omvat, volgens een zeer oude traditie, de viering van drie missen met hun eigen gebeden en lezingen. Drie vieringen die heten: Mis van de Nacht – Mis van de Dageraad – Mis van de Dag.
Het rijke liturgische voorstel is bedoeld om christenen te helpen het mysterie van de incarnatie van het Woord van God in ons sterfelijk vlees te doordringen en al zijn rijkdom naar voren te brengen om diepte en concreetheid aan ons geloofsleven te geven.
Ik zou deze driedeling willen oppakken om dieper in te gaan op de liturgie en de relevantie ervan voor ieder van ons, voor de christelijke gemeenschap en voor de hele mensheid. Ja, omdat, wat je ook zegt, de geboorte in het vlees van Christus de Verlosser de hele mensheid aangaat.
Het begint met de nacht
De Nachtmis is een uitnodiging tot vreugde. Zo spreekt de engel de herders aan: “Wees niet bang: zie, ik verkondig u blijde tijdingen en grote vreugde, die voor het hele volk zal zijn: vandaag is in de stad van David u een Redder geboren, die Christus de Heer is”(Lukas 2:10-11).
Zeker, de nacht is in de eerste plaats een ervaring van duisternis: “De mensen liepen in duisternis,zegt de profeet Jesaja (9:1).
En net als het oude volk van God, zijn wij dat ook vandaag de dag:
- We voelen ons ondergedompeld in de nacht en tasten in de duisternis op zoek naar een weg naar verlossing;
- We voelen de onderdrukking van een steeds dikker wordende nacht die ons vandaag en onze toekomst drukt;
- We ervaren, zij het van een afstand, de nacht van oorlogen, van onrust, van dagelijks geweld dat ons steeds verder in de duisternis van onzekerheid duwt.
- En dan zijn er onze dagelijkse nachten, zoals die van Maria en Jozef, die, nadat ze gehoor hebben gegeven aan de wet van de keizer, de veiligheid van hun huis hebben opgegeven en nu in de problemen zitten. Mary moet bevallen, maar er was geen plaats voor hen in het hotel, dus moeten ze een geïmproviseerd onderkomen verzinnen.
Alles lijkt in duisternis gehuld… Toch gebeurt die nacht, in onze nacht, iets totaal onverwachts: “Vandaag is voor ons de Verlosser geboren: Christus de Heer.""Vandaag is de genade van God verschenen en heeft alle mensen verlossing gebracht”(Titus 2:11). “Vandaag hebben de mensen die in duisternis wandelden een groot licht gezien: Christus de Heer” (vgl. Jesaja 9:1). In het kind dat ons is gegeven, “de nacht is helder als de dag"(Psalm 138: 12).
Een vroege kerktraditie stelt dat Adam en Eva aan het eind van de dag uit het paradijs werden geworpen en om middernacht naar de aarde kwamen; de tweede Adam, Christus Jezus, werd om middernacht geboren. “In de nacht laat God vreugdeliederen zingen” (Job 35:10), omdat er voor ons een kind is geboren, is ons een Zoon gegeven: Christus de Heer. Hij is het ware licht dat de nacht van de mensheid verlicht.
De Kerstnachtmis is een dringende uitnodiging om de vreugde te verwelkomen die God de Vader ons in overvloed schenkt in zijn voor ons vlees geworden Zoon.
Na de nacht komt de dageraad
De Mis van de Dageraad is een uitnodiging tot stilte. Een uitnodiging om met de verbaasde ogen van het hart na te denken over het licht van de Heiland dat op ons en de hele wereld schijnt.
De herders gaan, aangespoord door de engel, naar het ‘Kind’ dat geboren is en in een kribbe gelegd wordt; zij willen de liefde van God, die de harten van de mensen verlicht, overdenken en zien.
Het licht van de vleesgewordene is als een ‘dauw’ die regenereert en vernieuwt; het is als een dauw die op de aarde rust, haar voedt en bewaakt, zelfs als het winter is.
De Verlosser die geboren wordt, is dat “heldere ochtendster“-zoals Openbaring waarschuwt (22:16)-die licht en kleur de dauw laat reflecteren die de aarde omhult, haar warmte geeft en haar zachtjes bevrucht. De aarde die gehuld is in het licht en ‘vuur’ van de dageraad, in Christus de Verlosser, herontdekt zichzelf “verlost door de Heer, door Hem gezocht, een stad die niet verlaten wordt” (Jesaja 62:12).
Maar de transformatie en troost die het geboren kind aan de aarde geeft, moeten stil in het hart pauzeren om verwelkomd en ervaren te worden. Dit is wat Maria ons leert. Zij is de vrouw die alles wat er in het hart gebeurt bewaakt en in die diepe stilte in de nacht het licht aanschouwt van de Zoon van God, die haar eigen Zoon is, die zij eerst in het hart en daarna in het vlees droeg (vgl. Lukas 2:15-20).
De Mis van de Dageraad is de onderdompeling in de stilte van het hart om het licht van de Verlosser te aanschouwen dat op ons schijnt; het is de uitnodiging om de dauw van Christus te ervaren, een heldere morgenster die, als hij wordt verwelkomd, ons verandert in een zachte en boeiende streling.
En tot slot de Mis van de Dag
Daarin nodigt de liturgie ons uit om te getuigen. De vreugde van de nacht en de stilte van de dageraad kunnen niet worden onthouden; het moet worden aangeboden en getuigd.
De Mis van de Dag is een uitnodiging om “schildwachten'in staat om met de ogen van het hart het Woord van God te zien, die deelgenoot werd van onze menselijke conditie (vgl. Jesaja 52:7-10).
Wachters die kunnen zien en “delen in het goddelijk leven van de Zoon van God, die vandaag onze menselijke natuur wilde aannemen."
Sentinels die in staat zijn om te ontdekken:
- In de nachten van het leven is de intieme vreugde die aan de mensheid wordt gegeven door het Woord van God vlees geworden;
- In de duisternis van de wereld, het licht van de dageraad;
- In het zeurende en oorverdovende gebabbel, de stilte van het verzoende hart;
- In de veelheid van menselijke woorden, het authentieke Woord, het Woord belichaamd en gesproken met waarheid, nederigheid en zachtmoedigheid;
- In het geweld van de stokken en onderdrukkingsinstrumenten van de beulen, de zachtmoedigheid van het kind dat vandaag voor ons geboren is;
- In de gebrokenheid en wanorde van de zonde, de genade van een God die tegen ons herhaalt: “Jij bent mijn zoon, vandaag heb ik jou verwekt” (vgl. Hebreeën 1:1-6).
De drie kerstmissen vergezellen ons op deze aangrijpende en meeslepende geloofsreis; ze nodigen ons uit tot christelijke vreugde, tot stilte van het hart, tot nederig en authentiek getuigenis.
Ze herinneren ons eraan de waarschuwing niet te vergeten van een bisschop uit de oudheid, die zich tot zijn christenen richtte en hen aanspoorde: “Als zelfs Christus duizend keer in Bethlehem geboren zou worden, maar niet minstens één keer in je hart geboren zou worden, dan zou de geboorte van het Woord van God in het vlees tevergeefs zijn."
Moge dit de goede tijd voor ons zijn – broeders en zusters.
Vrolijk Kerstfeest
Don Marcello Brunini