Het naakt aankleden
Van de website van het Nationaal Bureau voor Pastorale Zorg van de Gezondheid van het CEI, commentaar op het derde werk van lichamelijke barmhartigheid
(door Michele Sardella, diocesaan en regionaal directeur van het ministerie van Volksgezondheid in Lazio)
De menselijke daad van het kleden van naakten is, voor de Bijbel, gebaseerd op de oorspronkelijke daad van God zelf, die de menselijke naaktheid bedekte door kleding te maken en vervolgens Adam en Eva te kleden na hun overtreding: “En de HEERE God maakte de mens en de vrouw rokken van vellen en kleedde hen” (Gen. 3:21).
Deze daad van genade De woorden die hij sprak over de twee voorouders benadrukken Gods zorg voor ons, omdat hij weet dat naaktheid niet alleen blootstelling aan slecht weer betekent, maar ook vernedering, onwaardigheid, zwakheid, weerloosheid en gevaar.
Het gaat over de naaktheid die de identiteit wegneemt, de naaktheid van het anonieme, de waardigheid van het onbekende: de verkochte slaaf (Gen. 37:23), de prostituee die aan de blik van iedereen wordt blootgesteld (Jer. 13:26-27; Hos. 2:4-6), de geesteszieke persoon die in een toestand van vervreemding leeft (Mc. 5:1-20).
Vanuit deze zorg van God voor ons, werkt de Schrift een mededogen voor het lichaam uit dat tot uitdrukking komt in geboden als: “Maak een deel van uw kleren aan iemand die naakt is” (Tess. 4:16), wat een van de eigenschappen van gerechtigheid is (“de rechtvaardige… bedekt met kleren iemand die naakt is”: Ez. 18:5,7,16), wat de kern vormt van een authentieke vastenpraktijk (“dit is het vasten dat Ik wil:…, iemand kleden die je naakt ziet”: Jes. 58:7).
Het is een daad van ware barmhartigheid om kleding aan te bieden om de naakte te kleden
Hoewel we tegenwoordig nauwelijks nog mensen tegenkomen die volledig naakt zijn vanwege een gebrek aan kleding, is het mogelijk dat bepaalde factoren hen beperken of verhinderen om naakt te worden.
Denk bijvoorbeeld aan bepaalde categorieën mensen zoals immigranten, psychisch zieken, daklozen, zigeunerkinderen die op blote voeten rondlopen en ouderen die in de winterperiode geen mogelijkheid hebben om goede kleding te kopen.
Dit soort mensen gaat vaak naar inzamelcentra voor hulp en kleding.
Of we ons nu direct of indirect bewust zijn van deze realiteit, als we om onze afgedankte kleding vragen, zorgen we ervoor dat deze er fatsoenlijk uitziet en er netjes uitziet.
Dan is het veranderen van onze garderobe niet alleen een kans om nieuwe, modieuze kleding te kopen, maar ook een gebaar van solidariteit en delen.
Wat betekent het om naakt te kleden in de context van het ministerie van Volksgezondheid?
Het dagelijks aan- en uitkleden is een natuurlijk gebaar, maar voor een zieke kan het een uitdaging zijn, omdat hij of zij problemen heeft die te maken hebben met een beperking, stemmingsstoornissen of cognitieve stoornissen.
Met name bij cognitieve statusstoornissen weten mensen met Alzheimer niet meer hoe ze kleding moeten dragen en in welke volgorde, realiseren ze zich niet dat ze zich moeten omkleden en hebben ze moeite om kleding te kiezen die past bij het seizoen en de weersomstandigheden. Dit wordt verergerd door problemen met beperkte mobiliteit: veters aan- en losmaken, knopen,… .
In deze gevallen is het helpen van hen om zichzelf aan te kleden door te proberen de resterende autonomie te vergroten de beste manier om hen minder afhankelijk van anderen te laten voelen. Heel voorzichtig kan hulp worden geboden om kleding te kiezen die smaak weerspiegelt, comfortabele kleding te kiezen, te proberen het gebruik van knopen, gespen, ritsen te beperken, wat in sommige gevallen ook de oorzaak kan zijn van wonden of verwondingen.
De verzorging van zowel acute als chronische bedlegerige personen vraagt meer aandacht, waarbij de pyjama en het nachthemd niet altijd worden gedragen en soms de jurk samenvalt met het laken.
Als kleding de uitdrukking is van die bescheidenheid die misschien wel het oudste gebaar is dat mensen van dieren onderscheidt en die niet beperkt is tot de seksuele sfeer, dan begrijpt men ook hoe het ontdekken van een zieke die aan bed gekluisterd is, om voor zijn of haar persoonlijke hygiëne te zorgen, om de lakens te verschonen of om hem of haar te helpen bij het uitvoeren van normale fysiologische functies, speciale aandacht vereist.
Het is niet voldoende om alleen goede wil of plichtsbesef te hebben, wat vaak te maken heeft met onze gemoedstoestand. We moeten ook niet vergeten dat bedekt of gekleed zijn te maken heeft met de totaliteit van het menselijk wezen en met name met het gevoel van identiteit en subjectiviteit.
Te vaak vergeten we aandacht te besteden aan de gebaren van hulp die we maken, terwijl het juist deze gebaren zijn die ons kwalificeren en die ervoor zorgen dat we het vertrouwen verdienen van degenen die hen helpen.
Als we onze gebaren met deze aandacht aankleden, betekent dat ook dat we onze interpersoonlijke relaties aankleden.
Denk aan ieder van ons als we om gezondheidsredenen of omdat we niet langer autonoom kunnen zijn, tijdelijk of permanent onze vertrouwde leefomgeving moeten verlaten.
Bij een opname in een zorginstelling worden vaak plotseling de familierelaties en leefgewoontes verbroken. Dit veroorzaakt, vooral bij ouderen, grote emotionele stress en een staat van verwarring.
Relaties kleden met de “kleren” van luisteren, nabijheid en begrip is een van de kwaliteiten die vereist zijn van degenen die naast kwetsbare situaties leven. Het is een houding die nog meer vereist is in de palliatieve zorg, waar we zieke mensen en families tegenkomen die geen hulpmiddelen hebben om met het einde van het leven om te gaan.
Hoe meer een zieke zich verzorgd voelt, hoe meer hij of zij zich verbonden voelt met het leven. Want de liefde waarmee wij gebaren maken, kan elke sfeer van het bestaan bekleden.
Bron
Beeld
- Illustratie door zuster Marie-Anastasia Carré (Communauté des Béatitudes)