Evangelie voor vrijdag 1 november: Matteüs 5,1-12
De zaligsprekingen
1 Toen Jezus de menigte zag, ging Hij de berg op, ging zitten en zijn discipelen kwamen naar Hem toe.2 Toen nam Hij het Woord aan en onderwees hen, zeggende:3 “Zalig zijn de armen van geest, want voor hen is het koninkrijk der hemelen.4 Zalig zijn de verdrukten, want zij zullen getroost worden.5 Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven.6 Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.7 Zalig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid vinden.8 Zalig de reinen van hart, want zij zullen God zien.9 Gezegend zijn de vredestichters, want zij zullen kinderen van God worden genoemd.10 Zalig zijn zij die vervolgd worden omwille van de gerechtigheid, want voor hen is het koninkrijk der hemelen.11 Zalig zijn jullie, wanneer ze je omwille van Mij uitschelden, vervolgen en leugenachtig allerlei kwaad van je spreken.12 Verheug u en juich, want uw loon is groot in de hemel. Want zo hebben de profeten vóór u vervolgd.”
Mt 5: 1-12
17 Nadat hij met hen was afgedaald, hield hij stil op een vlakke plaats…20 Toen Jezus zijn ogen opsloeg naar zijn discipelen, zei hij: ‘Gelukkig zijn jullie, die arm zijn, want voor jullie is het koninkrijk van God.21 Zalig zijt gij die nu hongert, want gij zult verzadigd worden. Zalig zijt gij die nu weent, want gij zult lachen.22 Zalig bent u wanneer de mensen u haten en wanneer zij u verbannen en smaden en uw naam als slecht verwerpen, omwille van de Mensenzoon.23 Verheug u op die dag en juich, want zie, uw loon is groot in de hemel. Want op dezelfde wijze deden hun vaderen met de profeten.24 Maar wee u, rijken, want u hebt uw troost al.25 Wee u die nu verzadigd bent, want u zult hongeren. Wee u die nu lacht, want u zult gekweld worden en wenen.26 Wee, wanneer alle mensen goede dingen over u zeggen. Want op dezelfde wijze deden hun vaderen met valse profeten.”
Lucas 6,17-26
Beste zusters en broeders van Misericordia, ik ben Carlo Miglietta, een arts, bijbelgeleerde, leek, echtgenoot, vader en grootvader (www.buonabibbiaatutti.it). Ook vandaag deel ik met jullie een korte gedachtemeditatie over het Evangelie, met speciale verwijzing naar het thema van genade.
De twee versies van de zaligsprekingen
Verschillen tussen de twee teksten
De versie van Lucas (6:17-26) geeft ons beter de toon van het document weer (dat grofweg overeenkwam met Lucas 6:20-23). De woorden van Jezus worden overgebracht in overeenstemming met het leven van de vroege gemeenschappen en hun problemen. Voor Lucas is de Bergrede een verkondiging van het Koninkrijk van God die kwam om de mensen te redden; wat Matthew (5: 1-12) ziet in de Bergrede, op de andere hand, is in de eerste plaats een levensprogramma, een morele leer voor de KerkAls in Lucas de zaligsprekingen woorden van troost zijn voor de ongelukkigen, vormen ze voor Matteüs een catalogus van deugden die door de vroege gemeenschappen gebruikt konden worden, waarin de voorwaarden voor het binnengaan in het koninkrijk van God werden vastgelegd.
De Gemeenschappelijke Zaligsprekingen
De Algemene Zaligsprekingen vormen een omkering van de waarden van deze wereld: de mensen aan wie zij geluk beloven, waren oorspronkelijk niet de rechtvaardigen, maar de ongelukkigen, ongeacht hun morele toestand.
Gezegend zijn de armen: het is Matteüs die “in geest” toevoegde, waarmee hij het begrip armoede van een sociologisch naar een religieus niveau verplaatste, om het in een onderwijscontext te specificeren.
Gezegend zijn de hongerigen en dorstigen: Mattheüs voegt toe “van gerechtigheid”: Mattheüs, misschien bang voor de armoede van de opkomende sekten, brengt deze zaligspreking ook over in een spiritualistische zin: maar het geluk van het Messiaanse tijdperk werd beschreven als verkwikking voor degenen die werkelijk hongerig en dorstig waren (Jes. 49:10; 55:1v; 65:13; Joh. 6:35; Openb. 7:16).
Zalig zijn de vervolgden: de progressie van de mishandeling is in Lucas logischer dan in Matteüs.
De zaligsprekingen van Matteüs zelf
Gezegend zijn de zachtmoedigen: de primitieve formulering is niet te onderscheiden van “de armen”: in de Hebreeuwse tekst komen beide overeen met “anawìm.”
Gezegend zijn de barmhartigen, de reinen van hart, de vredestichters: dit zijn lofredes op deugden die door iedereen worden gewaardeerd, om de treffende reikwijdte van de zaligsprekingen te benadrukken.
Zaligsprekingen van Lucas
Lucas wil de zaligsprekingen presenteren als een verkondiging van troost, terwijl ze voor Matteüs universele en tijdloze morele uitingen zijn.
De vloeken van Lucas
De 4 zaligsprekingen van Lucas worden gevolgd door 4 "vae", "weeën" die niet in Mattheüs voorkomen: ze zijn waarschijnlijk een toevoeging van Lucas, met een antithetische procedure voor de zaligsprekingen: Lucas versterkt hiermee de betekenis van de tekst. Op een speciale manier willen we het contrast, bijna de contrapasso, tussen de situatie van "nu" en die van "die dag" benadrukken.
HET EVANGELIE VAN DE Zaligsprekingen
Beide stellingen, zowel die van Lucas als die van Matteüs, zijn Gods Woord aan ons: beide spreken daarom tot het hart van de gelovigen van vandaag.
HET BLIJDE NIEUWS VOOR DE ARMEN
De zaligsprekingen zijn dus in de eerste plaats de vreugdevolle verkondiging van een groot “Poerim”, van een totale ommekeer van het lot: ze zijn de verkondiging van de vervulling van de hoop van alle categorieën van de onderdrukten en uitgebuit van de aarde!
Gezegend: machinisten is afgeleid van makàr, een oude term die goddelijk geluk aanduidt, vrij van aardse zorgen: maar ten tijde van de evangeliën is het de enige term die beschikbaar is om een ‘gelukkig’ mens in de breedste zin van het woord aan te duiden.
De armen: in de Griekse vertaling van het Oude Testament, die van de LXX, wordt de term ptochos, arm (van ptòssò, accatto), komt ongeveer honderd keer voor, als vertaling van Hebreeuwse woorden die altijd de betekenis van materiële armoede hebben. Getroffen, pentos, vertaalt 'Ebel, drukt niet zozeer een innerlijke droefheid uit, maar de uiting ervan naar buiten: Lucas reserveert aldus de zaligheid van de bedroefden voor “hen die treuren” (Klaontes). Hongerig, peinòn, komt overeen met het bijvoeglijk naamwoord ra'èb: het zijn niet zij die eetlust hebben, maar zij die verstoken zijn van het onmisbare voedsel, die niet het minimum hebben om te leven: de juiste vertaling zou zijn “uitgehongerd.”
Theologisch perspectief: De eerste twee zaligsprekingen verwijzen ons naar het orakel van Jes. 61:1-3. Net als bij de monarchieën van naburige volken, zijn in Israël de zorg voor de zwakken en de armen specifieke eigenschappen van de goede koning; maar God is de enige Koning van Israël: de verdediging en bevrijding van de onderdrukten zijn daarom zijn onmisbare kenmerken. Er is een echte “theologie van de roep van de armen” in de Bijbel , die altijd door God gehoord wordt (Ex. 3:7; 22:21-26; Deut. 24:14-15; Jac. 5:4-5…).
Christologisch perspectief: Het Nieuwe Testament vervult deze verkondiging in het definitieve Woord en het concrete voorbeeld van Jezus Christus.Het Evangelie is in de eerste plaats het ‘goede nieuws dat aan de mensen wordt verkondigd’. arm” (Mt 11:5; Lc 7:22), die de bevoorrechte ontvangers zijn van het komende Koninkrijk. Daarom past Jezus, die zichzelf presenteert als de verwachte Messias in de synagoge van Kafarnaüm (Lc 4:18-19), de woorden van de profeet Jesaja op zichzelf toe: “De Geest van de Heer… heeft mij gezonden om de armen blijde boodschap te brengen” (Jes 61:1-2; vgl. Lc 7:22). “Zij zullen getroost worden,” ‘zij zullen verzadigd worden,’ ‘zij zullen de aarde beërven,’ ‘zij zullen barmhartigheid verkrijgen,’ ‘zij zullen God zien’: het is waar, het spreekt van eschatologische beloning. Maar De eerste zaligspreking specificeert voor de armen dat onder hen het koninkrijk van God “is”: in Jezus nu is “het koninkrijk van God nabij,” “het koninkrijk van God is tot u gekomen (Mt 12:28; Lc 11:20).
VOORWAARDEN OM HET KONINKRIJK VAN GOD BINNEN TE GAAN
In de vroege Kerk verschoof het theologisch-antropologische perspectief al snel naar een antropologisch perspectief. De focus verschoof van Gods gedrag bij het vestigen van het Koninkrijk naar het gedrag van de mens om er toegang toe te krijgen..
Aan de kant van de armen: De zaligsprekingen zijn een uitnodiging om altijd aan de kant van de armen, de laatsten, de gemarginaliseerden, de onderdrukten te staan, concreet. Ze leggen onze hypocrisie bloot, die vaak de hardheid van Jezus' woorden verzacht door ze in een spirituele zin te begrijpen (Lc 14:13-14; 16:9).
Leven volgens de zaligsprekingen:
Arm zijn in Geest: armoede van geest is de synthese van alle christelijke deugden; het is de voorwaarde voor het bezitten ervan.
Zachtmoedig zijn: de zachtmoedige (praeis) zijn de zachtmoedigen, de onderdanigen, de behulpzamen, zij die niet beweren gelijk te hebben, de kalmen, de optimistischen.
Wees hongerig en dorstig naar gerechtigheid:rechtvaardigheid in de Bijbelse zin is het vermogen om een relatie aan te gaan met God en met je broeders en zusters (Mt 5:10,20; 6:1,13).
Mercy zijniful: de eerste Hebreeuwse term voor genade is rehamin, die op de juiste manier de ingewanden, de zetel van de emoties, ons “hart” uitdrukt (Sl 103:13; Jer 31:20; Jes 63:15-16…).
Zuiver van hart zijn: betekent een nieuw hart hebben, van vlees en niet van steen (Ez 36:26-28), niet sclerotisch. Het betekent eerlijk, transparant, loyaal zijn, zonder pretentie (Joh 1:47).
Vredestichters zijn (eirenopoiòi: “vredemakers,” niet “vredebewaarders”): de Hebreeuwse term sjalom komt niet overeen met de simpele afwezigheid van oorlog bij de Grieken eiren of aan de veiligheid gebaseerd op bilaterale verdragen van de Latijnse pax: sjalom komt van de wortel slm, wat in essentie ‘voltooiing’, ‘volheid’ betekent.
Vervolgd worden: Christenen zullen vervolgd worden vanwege Christus (Mt 5:11; 10:24; Joh 15:20-21), zoals de profeten eerder vervolgd werden (Mt 5:12; Hand 7:52).
Navolging van Christus: De zaligsprekingen “zijn een soort zelfportret van Christus, ze zijn een uitnodiging om Hem te volgen en met Hem gemeenschap te hebben” (Veritatis splendor, nr. 16). Jezus is het voorbeeld van de zaligsprekingen. Jezus is de arme (Lc 2:11-12; vgl. Mt 8:20), de getroffenen (Mk 1:41; 6:34; 8:2; Lk 22:44; Mt 26-27). Jezus sterft alleen en ervaart de verlatenheid van mensen en ook van God (Mt 27:46), de zachtmoedige (Mattheüs 11:29; Jesaja 53:7, de rechtvaardige, de genade van de Vader (Fil. 2:5-11), de reinen van hart, de Vrede (Ef. 2:14-17; Joh. 14:27; 16:33; Kol. 3:15; Fil. 4:7), de vervolgden (Marcus 3:21; Luc. 4:28-29; Joh 6:66…).
De prijs: De prijs (misthos: Mattheüs 5:12) is zeker vriendschap met God, de gelukzaligheid van zijn liefde in de eschatologie. Maar “reeds in het heden honderdvoudig” (Mc 10:30), de “volle vreugde (Joh. 16:24).
Gelukkige genade voor iedereen!
Iedereen die een meer volledige exegese van de tekst wil lezen, of wat inzichten wil, gelieve mij te vragen op migliettacarlo@gmail.com.