De woordenschat van gevoelens
Zorgen vereist het bewonen van werkplekken, waarbij je de tijd terughoudt die nodig is om je lichaam, je gevoelens en je gedachten te voelen
Vanuit de overtuiging dat het steeds belangrijker wordt om formatieve en reflectieve ruimtes te openen die zorgverleners en de mensen die verzorgd worden in staat stellen de betekenis van het werk en de ervaring die zij doormaken te herontdekken, wil ik in deze bijdrage graag stilstaan bij de betekenis van enkele uitdrukkingen die de herontdekking van het emotionele leven als een belangrijk onderdeel van de zorg zouden moeten begeleiden.
Augelli schrijft een belangrijk hoofdstuk in de tekst ‘De kennis van gevoelens’, waarin hij het wijdt aan AANWEZIGHEID ZIJN, wat de eerste uitdrukking in ons vocabulaire is die we opnieuw willen erkennen.
In de tekst stelt de auteur dat “… het aan elke operator is om ook de organisatorische ruimtes en tijden van de werkgroep te bewonen om een manier te ontwikkelen om te weten hoe we samen kunnen zijn in de betreffende situaties, om elkaar te helpen de werkzaamheden van de werkgroep vol te houden. aanwezig zijn en vreugde overbrengen.
Een authentieke aanwezigheid, continu, wordt niet uitgeput door het doen, wordt niet alleen gereduceerd tot handelen, maar gekoppeld aan het gevoel van de ervaring die men heeft, accepteert onzekerheid en onvoorbereidheid in het licht van de oplossende moeilijkheid van bepaalde situaties.
We vergeten dat het zorgwerk stiltes, pauzes, het niet-doen en het laten zijn vereist.
Het cultiveren van stilte
Expressie heeft de betekenis van het vinden van tijd en ruimte voor reflectie, om bij jezelf te zijn en om een innerlijke rust te koesteren die andere gebieden betreedt en ervoor zorgt dat je andere blikken tegenkomt.
Het betekent dat we in veel situaties kunnen zwijgen, accepteren dat we geen woorden hebben voor dat verhaal en die biografie en dat we ons hart ertoe aanzetten om misschien via de handen te spreken, om een nabijheid aan te geven.
Er is behoefte aan beoefenaars om zichzelf de gave te geven van stille tijd om na te denken, naar binnen te kijken, van zichzelf te leren, zonder de reflectie op gevoelens te scheiden van de cognitieve inhoud van hun werk.
Weten hoe te luisteren en stil te zijn is het uitgangspunt van ontmoetingen gebaseerd op respect en erkenning en drukt de bereidheid van de organisaties uit om de procedurele nauwkeurigheid in evenwicht te houden met die van gevoelens.
Tijd geven aan gedachten
Naast de legitimatie van stilte is er de behoefte aan gedeelde tijd om deel te nemen aan reflectie op de zorgrelatie.
Er is tijd nodig om de beleving van het werk en de emotionele toon waarmee de gebeurtenissen zijn ervaren onder woorden te brengen.
Er is tijd nodig voor de groep om van de ervaring te leren en reflectieve beoefenaars te worden, zoals Schon ons uitnodigt.
In deze stroom tussen bij zichzelf zijn, bij anderen zijn, plaatsen en ruimtes bewonen en zorg verlenen, herwint men het vermogen om te voelen en te horen dat elk onvervreemdbaar begrip te boven gaat.
Verzamelen en verhalen vertellen
Met deze uitdrukking willen we ons niet simpelweg aansluiten bij degenen die zich bezighouden met de verspreiding en popularisering van de narratieve geneeskunde tout court. Onze focus ligt op de methode die zorgverleners in staat stelt om meer in contact te komen met de biografie van onderwerpen dan met hun pathologieën, om te proberen de nuances vast te leggen die elke traditionele geschiedenisverzameling ontgaan.
Dit geldt ook voor beroepsbeoefenaars: “Jezelf vertellen,” zegt Rossi, “is een beetje zoals tegen jezelf praten; het is het steeds opnieuw nagaan van je professionele geschiedenis en het in staat zijn om een kritische kijk te hebben op het traject van je professionele leven. Het is het onderkennen van de eigen rijkdom en beperkingen, het vergroten van de controle over iemands onvolledigheden, het corrigeren van verkeerd gedrag en emotionele houdingen. Je verhaal leren vertellen betekent ook je verhaal op een andere manier leren vertellen.”
Autobiografisch schrijven is een bevoorrecht hulpmiddel voor emotioneel bewustzijn. Voor Zambrano schrijft men om te stoppen met wat niet kan worden gezegd, terwijl Demetrio zich herinnert dat schrijven de innerlijke plek is van welzijn en genezing. Het stelt iemand in staat zijn identiteit opnieuw te definiëren, zichzelf opnieuw uit te vinden en zichzelf opnieuw te ontwerpen.
Het herwinnen van de blik en het gezicht
Naast stilte, tijd om na te denken en verhalen vertellen is het nodig om de verantwoordelijkheid om te zien te versterken om de ander als persoon op te merken.
Het welzijn van de ander die aan de zorg van zorgverleners is toevertrouwd, hangt ook af van het vermogen om zijn of haar aanwezigheid op te merken, hem of haar met het hart te voelen en hem of haar niet tot ontvanger van stilte, onverschilligheid of onvriendelijkheid te maken.
Er wordt geluisterd naar de blik, die van de zieke wordt opgevangen, en voor ‘de genezer’ is het een uitnodiging tot spiegeling, tot wederkerigheid.
Iori suggereert dat we het leven met het leven en de mensen alleen begrijpen door ze te ontmoeten: er is een verantwoordelijkheid van contact en van de blik waaraan we niet kunnen ontsnappen als we de ethiek van zorgwerk opnieuw willen ontdekken.
Laten we burgerschap geven aan emoties!
Het lijkt ons urgent om na te denken over de constructie van een nieuwe subjectieve en organisatorische emotionele cultuur, omdat affectiviteit niet langer een zaak is van individuen, maar een dragend thema voor de organisatie.
Emotionele intelligentie kan een vaardigheid zijn die het sociale en culturele kapitaal vergroot.
Door te voldoen aan de behoefte om het burgerschap van emoties te herstellen en degenen die werken uit te rusten met de juiste emotionele uitrusting, kan een andere cultuur van welzijn en gevoeligheid voor nieuwe organisaties van start gaan.
Een belangrijke hulp wordt geboden door training voor de opbouw van een organisatorisch neohumanisme dat zowel de erkenning van gelijkheid en waardering van de eigenheid van elke persoon garandeert als inclusieve werkcontexten die stem geven aan de kenmerkende rijkdom van mannen en vrouwen.
Verdere reflectie om erop te wijzen dat organisaties moeite hebben met het onderkennen van de specifieke gevoeligheid en competentie van vrouwen in de zorg, die voortkomt uit hun emotionele competentie. Dit beïnvloedt de ‘onzichtbaarheid’ van vrouwen in werkcontexten, die gedwongen worden hun verschil op te geven door naar mannelijke scripts te verwijzen om geaccepteerd te worden, vooral als ze verantwoordelijke posities bekleden.
De “versterving” van de kennis van vrouwen is een armoede van geest in veel organisaties, die daardoor een specifieke bijdrage verliezen aan het bereiken van werkplekken waar de onzichtbare kennis van vrouwen naar voren kan komen.
Nieuwe leiders voor nieuwe groepen
Bij het terugwinnen van het persoonlijke vermogen om te voelen willen we benadrukken dat een belangrijke plaats toebehoort aan de groep en aan leiders.
Emotionele competentie speelt een strategische rol in teamwerk en helpt individuen samen te leren.
De tevredenheid over het werk wordt in feite beïnvloed door het gevoel deel uit te maken van een netwerk dat luistert, onderwijst, steunt en weet hoe het daarbinnen tegemoet moet komen, samen met goede emoties, zelfs als die pijnlijk en stressvol, ondraaglijk en moeilijk zijn.
Ze niet de ruimte geven door ze te vernietigen in een prescriptieve homologatie helpt niet om de harmonie en het evenwicht te herstellen.
We moeten een reflectieve en verhalende cultuur van groepen versterken, die in staat is leven te geven aan contexten die zich inzetten voor het vinden van geschikte ruimtes en tijden, omdat emotionele intelligentie leerbaar is.
Het zou geruststellend zijn om vormende momenten te observeren die gewijd zijn aan zachtheid, luisteren en je goed voelen.
Een specifieke bijdrage wordt dan geleverd door de figuur van de mensgerichte leider, die de ziel op het werk wil ondersteunen.
Meer dan voorheen moet de leider over voldoende emotionele volwassenheid beschikken, over het managementvermogen om twijfels, bedenkingen en moeilijkheden tot uitdrukking te brengen en deze elementen te tolereren door de voorkeur te geven aan de verwoording ervan zonder angst aan te jagen. Omdat de stijl van de leider aanstekelijk is: niet zelden verspreidden zijn moeilijkheden zich naar verschillende niveaus van de organisatie, wat soms lijden en ongemak veroorzaakte.
Tegenwoordig leiden de beste elementen niet alleen vanwege hun macht, maar omdat ze uitblinken in de kunst van relaties.
Gezaghebbend leiderschap onderscheidt zich door verantwoordelijkheid en toewijding, geeft een waarom voor wat er wordt gedaan, bevordert een overtuigde betrokkenheid en helpt iemand de organisatorische ervaring als protagonist te beleven.
Evenwichtige macht wordt gekenmerkt door de neiging om bevoegdheden te verlenen, aan te moedigen, te delegeren en verantwoordelijkheid te verdelen.
Goleman stelt dat voor zakelijke doeleinden de sterke en zwakke punten op het gebied van emotionele competentie van een leider kunnen worden gemeten in termen van het verwerven of verliezen van de talenten van zijn of haar werknemers.
In de organisatiecultuur en in het proces van verzelfstandiging van diensten en zorg wordt affectieve competentie gediscrimineerd, uitgesloten of overgelaten aan individuele gevoeligheden, in de overtuiging dat het bijkomstig is. Wij zijn ervan overtuigd dat om de verandering teweeg te brengen die nodig is om een verbond tussen burgers en zorgprofessionals te hervinden, het noodzakelijk is om over te stappen van de retoriek van zorgen met gevoel, naar zorgen voor gevoelens.
Marta Bernardeschi
Bibliografie
Augelli “In de situatie leven: aanwezig zijn” in Il sapere dei sentimenti onder redactie van V.Iori Franco Angeli Milano
C.Sità “Ruimte maken voor emotioneel leven in zorgplekken” in De kennis… op.cit.
B.Rossi “Werk en emotioneel leven” Franco Angeli 2010
D.Goleman “Werken met emotionele intelligentie. Hoe je een nieuwe relatie met werk kunt bedenken” trad. it, Bur, Milaan 2006