Κυριακή XVIII Έτος Β – Ιησούς, Ο αληθινός άρτος
Αναγνώσεις: Εξ 16:2-4.12-15. Εφ 4:17.20-24; Ιω. 6:24-35
Για να κατανοήσουμε το κεφάλαιο 6 του Ευαγγελίου του Ιωάννη, πρέπει να απαντήσουμε αμέσως σε ένα κεντρικό ερώτημα: ασχολείται με την ανάγκη προσκόλλησης στον Χριστό με πίστη ή μας λέει για την Ευχαριστία;
Ο Ιωάννης αφιερώνει πέντε κεφάλαια στο τελευταίο γεύμα του Ιησού με το δικό του, χωρίς να μας μιλήσει για τον θεσμό της Θείας Ευχαριστίας. Αυτή η σιωπή οδήγησε σε πολύ διαφορετικές ερμηνείες: ορισμένοι θεολόγοι, όπως ο Bultmann, λένε ότι στον Ιωάννη θα υπήρχε μια σαφής αντιμυστική τάση, μια αντίδραση ενάντια στην πρώτη εκκλησία, η οποία θεωρούσε τις ιερές τελετές ως αυτόματα μέσα σωτηρίας. Άλλοι, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι ο Ιωάννης, γράφοντας στα τέλη του πρώτου αιώνα, θεωρεί την ευχαριστιακή πρακτική ως δεδομένη στην κοινότητά του, και επομένως κρίνει σκόπιμο να την εκφράζει με την παράλληλη αφήγηση του πλυσίματος των ποδιών (και οι δύο αποτελούνται από μια ιεροτελεστία , συνοδευόμενη από επεξηγηματικά λόγια και την πρόσκληση να επαναληφθεί η ίδια η ιεροτελεστία…): αυτή είναι η θέση εκείνων (Cullmann…) που βλέπουν στον Ιωάννη ένα μεγάλο μυστηριακό ενδιαφέρον. Άλλοι πάλι (Brown, Leon-Dufour) υποστηρίζουν ότι υπάρχει, ναι, στο Τέταρτο Ευαγγέλιο το θέμα των μυστηρίων, αλλά ότι η κεντρική διακήρυξη παραμένει αυτή του μυστηρίου της Ενσάρκωσης: τα μυστήρια είναι σημαντικά στο βαθμό που μας ενώνουν με τον Χριστό , ο Ενσαρκωμένος Λόγος: Ο Ιωάννης ενδιαφέρεται περισσότερο να μας δείξει τους πνευματικούς καρπούς των μυστηρίων παρά να μένει στις τελετουργίες. Πιστεύω ότι αυτή η θέση μας βοηθά να διαβάσουμε το κεφάλαιο 6 με σύνεση.
Το σημερινό απόσπασμα έχει έντονες αναφορές στην Ευχαριστία: ο Ιωάννης μόλις ονόμασε ξανά «τον τόπο» (6:10,23), ένα εβραϊκό συνώνυμο για την Παρουσία του Θεού και τον Ναό, και το «ευχαριστώ» (6:23), δηλ. κάνοντας Ευχαριστία» («ευκαρίζειν» σημαίνει ακριβώς «ευχαριστώ»). Αλλά αυτά τα εδάφια μάς προτείνουν ακριβείς αναφορές στην Έξοδο: το μουρμουρητό εναντίον του Μωυσή στην έρημο, το αίμα του αρνιού, το μάννα, για το οποίο μας λέει η Πρώτη Ανάγνωση (Εξ 16:2-4,12-15). Επιπλέον, θα πρέπει να κατανοηθούν υπό το πρίσμα της εβραϊκής πίστης στη μεσσιανική επιστροφή του μάννα, και της ταύτισης του μάννα, στα Σαπιετικά Βιβλία και στα ραβινικά σχόλια, με την Τορά, τον Λόγο του Θεού, «Dabar-Lògos. ”
Ο Ιησούς είναι ο αληθινός άρτος που προσφέρεται στον Πατέρα: στο Νμ 15:17-21, «ο Κύριος είπε στον Μωυσή: Όταν φτάσεις στη χώρα στην οποία σε οδηγώ και φας το ψωμί αυτής της γης, θα πάρεις από αυτό μια προσφορά για να προσφέρω στον Κύριο…για να αναστηθεί σύμφωνα με την ιεροτελεστία…της ανύψωσης.» Ο Ιησούς βρίσκεται στην Καπερναούμ, στη Γη της Επαγγελίας, και το πλήθος τονίζει αυτό: «Ήρθες εδώ» (εδ. 25) . Ο Ιησούς, «ανυψωμένος» (Ιω. 8:28· 12:32) στον σταυρό, είναι η απόλυτη προσφορά της μοναδικής θυσίας, η μόνη που μας συμφιλιώνει με τον Θεό (1 Ιω. 2:2). Οι Χριστιανοί, συμμετέχοντας στην Ευχαριστία, προσφέρουν το σώμα και το αίμα του Χριστού στον Πατέρα (Α' Κορ. 1:10-15). Ο Ιησούς «έδωσε τον εαυτό του … σε θυσία γλυκιάς μυρωδιάς» (Εφ 18:5), και εμείς «αγιασθήκαμε μέσω της προσφοράς του σώματος του Χριστού, που έγινε μια για πάντα» (Εβρ. 2:10).
Ο Ιησούς είναι ο άρτος που δεν χάνεται, επειδή επιβεβαιώνεται από τον Θεό με «τη σφραγίδα» (εδ. 27) του Πνεύματος: σε αυτόν τον κόσμο που αναζητά χίλια ψωμιά, επιβεβαιώνεται ότι υπάρχει «ένας άρτος» (Μκ. 8:14), «ο άρτος από τον ουρανό, ο αληθινός,… αυτός που κατεβαίνει από τον ουρανό και δίνει ζωή στον κόσμο» (Ιωάν. 6:32-33).
Ο Ιησούς, ο Άρτος, είναι το μεγάλο Σημείο (εδ. 30) που δόθηκε από τον Πατέρα: στους Ιουδαίους που, όπως και εμείς, απαιτούν πολεμικά θαύματα για να πιστέψουν (εδ. 30, πρβλ. Α' Κορ. 1:1), Το θαύμα ενός Θεού που δίνει τον εαυτό του ολοκληρωτικά, που αφήνει τον εαυτό του να σπάσει, που αφήνει τον εαυτό του να φαγωθεί, που φτιάχνει τον εαυτό του «το ψωμί της ζωής» προσφέρεται: ώστε κάθε Ευχαριστία μας να είναι πραγματικά πλήρης προσήλωση στον Χριστό, ώστε να μπορούμε «όχι πια πείνα και μη δίψα πια» για πάντα (εδ. 21)!
Αλλά είναι απαραίτητο, όπως δηλώνει ο Παύλος στη Δεύτερη Ανάγνωση (Εφεσ. 4:17, 20-24), ότι «εγκαταλείπουμε, με την προηγούμενη διαγωγή του, τον παλιό άνθρωπο…ανανεωνόμαστε…για να ντυθούμε τον νέο άνθρωπο, που δημιουργήθηκε σύμφωνα με στον Θεό με δικαιοσύνη και αληθινή αγιότητα».